Narzędzie sprzed 5000 lat

W okresie międzywojennym w trakcie badań archeologicznych
na terenie kilku wsi powiatu łowickiego odkopano szereg przed – miotów związanych z kulturą pucharów lejkowatych tzw. grupy wschodniej . Kultura pucharów lejkowatych była kulturą ludów neolitu występującą na znacznych obszarach Europy w okresie od połowy IV tysiąclecia , aż do początków II tysiąclecia p.n.e .

W archeologii neolit uważany jest za końcowy okres epoki kamienia , bezpośrednio poprzedzający epokę brązu .

W końcu lat dwudziestych ubiegłego wieku ślady osady z tego okresu odkryto na terenie starej wsi Bednary , ówczesnej gm. Kompina .

Znalezisko było stosunkowo niewielkie , składające się z kilkunastu niekompletnych naczyń , w tym szczątków pucharów lejkowatych z brzuśćcami baniastymi , których kołnierze rozchy – lone były na zewnątrz i zdobione pod krawędziami słupkami pionowymi w rzędach .

Jeden z największych znawców tego okresu profesor Konrad Jażdżewski z Uniwersytetu Poznańskiego znalezisko w Bednarach zaliczył do fazy starszej grupy wschodniej kultury pucharów lejkowatych , o czym pisze w swojej monografii „ Kultura pucharów lejkowatych „ – Poznań 1935 r.

W tym okresie rozwoju kultury człowiek po raz pierwszy odszedł od wyłącznego wykorzystywania zasobów środowiska w postaci myślistwa , łowiectwa , rybołówstwa w kierunku gospo – darki produkcyjnej, której podstawą było rolnictwo oraz wychów zwierząt domowych.

Grupę wschodnią kultury pucharów lejkowatych charakte – ryzuje przewaga gospodarki hodowlanej przy znacznej roli łowiectwa i rybołówstwa . Ludność zajmuje się rolnictwem żaro – kopieniaczym , wzruszano ziemię motykami . Wysiewano pszenice , proso , żyto i jęczmień . Uprawiano groch i len .
Jadano owoce dzikiej jabłoni . Trzymano bydło , świnie , owce , kozy a nawet konie .

Ludność tej kultury nie zrezygnowała z zajęć myśliwsko – rybacko – zbierackich . Polowano na jelenie , łosie , sarny , dziki , jak również na większe zwierzęta takie jak tury , żubry , tarpany , niedźwiedzie , wilki i inne żyjące w owych czasach w lasach .
Z dzikiego ptactwa łowiono gęsi , kaczki , cietrzewie .
Jadano szczeżuje czyli muszle słodkowodne , które były wyko – rzystywane na pożywienie zwierząt i drobiu .

Na stanowiskach archeologicznych z tego okresu stwierdzo- no 30 -50 % kości dzikich zwierząt .

Psy bywały jadalne , zjadano je głównie w trakcie biesiad obrzędowych .
Oddawano cześć słońcu i księżycowi . System wierzeń wiązał się z silną wiarą w życie poza grobowe .

Ludzie tej kultury byli twórcami kamiennych budowli grobowych , szczególnie na zachodzie Europy , gdzie głazy użyte do ich budowy miały nieraz wagę kilkunastu ton .

Na terenie Polski uwidaczniano te groby przez usypywanie nad nimi potężnych mogił ziemnych mających nieraz 100 metrów długości i do 3 metrów wysokości , na Kujawach np. w

- 3 –

Wietrzychowicach takim grobom nadano nazwę „ Grobowców kujawskich „ .

Ludzie tej kultury odziewali się w tkaniny z wełny owczej i lnu.
Pracowano na pionowych krosnach o czym świadczą ciężarki tkackie i przęśliki wykonane z gliny .

Ludzie zaliczani do kultury pucharów lejkowatych mieszkali w ziemiankach , półziemiankach i budowlach naziemnych .
Regułą były domy o wymiarach 3.30 x 4.50 metra, ale zdarzały się budynki mieszkalne o długości ścian od 10 do 15 metrów .

Surowcem najpowszechniej stosowanym do rozmaitych celów było niewątpliwie drewno i kamień , a konkretnie krzemień , który służył do wyrobu narzędzi w tym także tych z kości i rogu .
Był on przydatny do wyrobu noży , skrobaków , sierpów , siekier , grotów do strzał itp.

Ludności tej kultury zwłaszcza w końcowym jej okresie znana była już miedź . Produkcja wyrobów z tego surowca odgrywała jednakże niewielką rolę .

Plemiona kultury pucharów lejkowatych do wyrobu przed – miotów dnia codziennego przez okres ponad tysiąca lat korzy- stały z krzemienia wydobywanego w Krzemionkach Opatowskich i Orońsku k / Radomia . Krzemień opatowski tzw : pasiasty był wydobywany przez neolitycznych górników z kopalni , której chodniki niejednokrotnie były położone na głębokości 10 metrów , a ciągnęły się na długości 4 km .

- 4-

W okolicach dzisiejszego Orońska już 12 tys. lat temu znajdowało się jedno z największych centrów wydobywczych Europy . Krzemień czekoladowy / nazywany tak współcześnie od swojej nazwy/ był bardzo cennym surowcem . Wyrabiano z niego narzędzia i broń.

Na terenie siedliska moich pradziadów kilka lat temu znalazłem w ziemi narzędzie typu „ skrobak „ . Wygląd narzędzia świadczy , iż było ono używane przez dłuższy czas . Narzędzie to niewątpliwie zostało wykonane z krzemienia czekoladowego wydobywanego w Orońsku k / Radomia .

Na załączonym zdjęciu widać czekoladową barwę tego skrobaka , a także ślady jego obróbki .

Wieś Bednary gdzie został znaleziony ten artefakt położona jest 9 km na wschód od Łowicza , a znajduje się w linii prostej w odległości 100 km od Orońska pod Radomiem .

Tak więc kupiec epoki neolitu aby sprzedać swój produkt musiał przebyć długą co najmniej 120 kilometrową drogę z Orońska do Bednar .

Znalezienie tego narzędzia jest też dowodem na to , że już 5000 lat temu na naszych ziemiach miała miejsce wymiana handlowa pomiędzy plemionami wydobywającymi krzemień i produkującymi z niego różne narzędzia, a rolnikami i hodowcami bydła znad środkowej Bzury .

Feliks St. Chojecki
Adwokat

Luty, 2018 r.